Κάθε πόλεμος γεννάει τον λόγο… Στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ, ο παραλογισμός του ανθρώπινου ενστίκτου βρίσκεται σε απόγειο. Πιστεύεται ότι η Ποίηση εξημερώνει τα πάθη ή, έστω, κατευνάζει το θυμικό, οδηγεί σε λύσεις, δημιουργεί ειρήνη, σε περιστάσεις ιστορικές. Πάντως, ειδικότερα, στην τωρινή συγκυρία (από τις 7 Οκτωβρίου 2023 έως τη στιγμή δημοσίευσης) η προσέγγιση της επικαιρότητας μέσα από τους στίχους του Μοσάμπ Αμπού Τόχα (Mosab Abu Toha), του Παλαιστίνιου ποιητή, δίνει έναν τόνο διεισδυτικότερης αναγνώρισης της αιματηρής πραγματικότητας. (Και σαφώς εκκρεμεί μια τέτοια επαφή με Ισραηλινό συγραφέα, αναλόγως).
Το εξαμηνιαίο περιοδικό Poetix κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του (αρ. 30, φθινόπωρο – χειμώνας 2023) με μεταφράσεις επτά ποιημάτων του, από τους Πέρσα Κουμούτση, Βασίλη Ρούβαλη και Ντίνο Σιώτη (απευθείας από τα αραβικά και τα αγγλικά). Στο βιογραφικό του ποιητή συγκαταλέγονται επίσης διηγήματα και δοκίμια. Το έργο του έχει ήδη επισημανθεί από την κριτική, βραβεύτηκε σε Παλαιστίνη και Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι ο ιδρυτής της βιβλιοθήκης Edward Said ενώ πρόσφατα υπήρξε βιβλιοθηκονόμος και επισκέπτης λογοτέχνης στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Αυτή είναι μια πρώτη «επαφή» του αναγνωστικού κοινού με το έργο του στα ελληνικά. Αξίζει το τεύχος να διαβαστεί, να γίνει πιο κατανοητή η ποιητική του. Σε μερικούς μήνες θα κυκλοφορήσει μία έκδοση με επιλογή κειμένων του από ελληνικό εκδοτικό οίκο. Ο υπογράφων μετέφρασε τα εξής δύο ποιήματα:
Αφήνοντας πίσω τα παιδικά χρόνια
Όταν έφυγα, άφησα τα παιδικά χρόνια μου μέσα στο συρτάρι
και στο τραπέζι της κουζίνας. Άφησα το αλογάκι μου
στην πλαστική σακούλα.
Έφυγα χωρίς να κοιτάξω την ώρα.
Λησμονώ εάν ήταν μεσημέρι ή βράδυ.
Το άλογό μας πέρασε τη νύχτα ολομόναχο,
χωρίς νερό, χωρίς σανό για φαγητό.
Μάλλον νόμισε πως θα φεύγαμε για να μαγειρέψουμε
για καθυστερημένους επισκέπτες ή για να φτιάξουμε τούρτα
για τα δέκατα γενέθλια της αδερφής μου.
Περπάτησα με την αδερφή μου, ίσαμε κάτω στ’ αδιέξοδο του δρόμου.
Είπαμε μαζί το τραγουδάκι των γενεθλίων.
Τα πολεμικά αντήχησαν σχίζοντας τα ουράνια.
Οι ταλαιπωρημένοι γονείς μου ακολουθούσαν,
σφίγγοντας ο πατέρας στο στήθος του
τα κλειδιά από το σπίτι και τον στάβλο.
Φθάσαμε στο κέντρο διάσωσης.
Τα νέα από τις αεροπορικές επιδρομές βρυχούσαν στο ράδιο.
Μίσησα τον θάνατο, αλλά μίσησα και τη ζωή,
όταν έπρεπε να ζήσουμε τον μακρόσυρτο θάνατό μας,
αφηγούμενοι την ανολοκλήρωτη ωδή μας.
*
Leaving Childhood Behind
When I left, I left my childhood in the drawer
and on the kitchen table. I left my toy horse
in its plastic bag.
I left without looking at the clock.
I forget whether it was noon or evening.
Our horse spent the night alone,
no water, no grains for dinner.
It must have thought we’d left to cook a meal
for late guests or to make a cake
for my sister’s tenth birthday.
I walked with my sister, down our road with no end.
We sang a birthday song.
The warplanes echoed across the heavens.
My tired parents walked behind,
my father clutching to his chest
the keys to our house and to the stable.
We arrived at a rescue station.
News of the airstrikes roared on the radio.
I hated death, but I hated life, too,
when we had to walk to our drawn-out death,
reciting our never-ending ode.
Τι είναι σπίτι;
Σπίτι είναι:
Η σκιά των δέντρων στον δρόμο για το σχολείο
προτού ξερριζωθούν.
Η ασπρόμαυρη γαμήλια φωτογραφία των παππούδων μου
προτού οι τοίχοι καταρρεύσουν.
Το χαλί για την προσευχή του θείου μου, όπου αμέτρητα μυρμήγκια
κοιμήθηκαν τις κρύες νύχτες, προτού λεηλατηθούν
και μπουν σε κάποιο μουσείο.
Ο φούρνος της μάνας μου όπου φούρνιζε το ψωμί
και έψηνε κοτόπουλο προτού μια βόμβα μετατρέψει το σπίτι μας
σε στάχτες.
Το καφενείο που παρακολουθούσα ποδόσφαιρο
και έπαιζα—
Το παιδί μου με σταματάει: Μπορεί μια λέξη τεσσάρων γραμμάτων
να χωρέσει όλ’ αυτά;
*
What is home?
What is home:
it is the shade of trees on my way to school
before they were uprooted.
It is my grandparents’ black-and-white wedding
photo before the walls crumbled.
It is my uncle’s prayer rug, where dozens of ants
slept on wintry nights, before it was looted and
put in a museum.
It is the oven my mother used to bake bread and
roast chicken before a bomb reduced our house
to ashes.
It is the café where I watched football matches
and played—
My child stops me: Can a four-letter word hold
all of these?
From Things You May Find Hidden in My Ear by Mosab Abu Taha. Copyright © 2022 by Mosab Abu Taha.
Reprinted with the permission of The Permissions Company, LLC, on behalf of City Lights Publishers.